VIII. Czy istnieją jakieś wytyczne dotyczące stroju kapłana podczas sprawowania liturgii?

Z własnych obserwacji wiemy, że strój kapłana odpra­wiającego Mszę św. nie tylko różni się od stroju męż­czyzn, których spotykamy na ulicach, ale także w ramach sprawowania liturgii występują pewne różnice w kroju, a przede wszystkim w kolorze, jaki jest używany przy poszczególnych okazjach.

Trudno znaleźć jakieś jednoznaczne wytyczne w Ko­deksie Prawa Kanonicznego, który regulując życie Koś­cioła powszechnego, ze zrozumiałych względów wypo­wiada się bardzo ogólnie. Z kanonu 929 dowiadujemy się jedynie, że szaty używane przez kapłanów do odprawia­nia Mszy Św., oraz również szaty kapłanów i diakonów podczas udzielania Eucharystii powinny być zgodne z przepisami prawa. Szczegółowe uwagi w tym wzglę­dzie można znaleźć jedynie w odpowiednich przepisach liturgicznych regulujących sprawy stroju liturgicznego w wymiarze Kościoła powszechnego czy partykularnego (Konferencja Episkopatu).

Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego po­ucza, że szatą liturgiczną dla duchownych jest alba (dłu­ga, biała szata liturgiczna), przepasana w biodrach pas­kiem lub bez paska czy sznura, jeżeli skrojono ją tak, że sama przylega do ciała. Jeśli alba nie osłania dokładnie koło szyi stroju znajdującego się pod nią przed jej wło­żeniem należy założyć humerał (biała chusta okrywająca szyję i ramiona).

Kapłan odprawiający Mszę św. oraz wykonujący inne czynności liturgiczne związane bezpośrednio z Mszą św. na albę wkłada stułę (część stroju duchownych katolic­kich w formie pasa z tkaniny ze stosownymi symbolami chrześcijańskimi), zawieszoną na szyi i zwisającą na piersi oraz ornat (wierzchnia szata odprawiającego Mszę Św.). Ornat może mieć krój tzw. gotycki lub barokowy.

Diakon asystujący przy Mszy św. prócz alby i stuły założonej na lewe ramię, poprowadzonej ukośnie przez pierś do prawego boku i tam spiętej, wkłada dalmatykę (uroczysty strój liturgiczny przypominający ornat z krót­kimi, rozciętymi rękawami).

Niekiedy podczas celebracji liturgicznych można zamiast alby założyć komżę (biała, krótsza od alby, szata liturgiczna), ale nie wtedy, gdy się wkłada ornat lub dal­matykę, lub gdy zamiast ornatu lub dalmatyki zakłada się samą stułę.

Podczas procesji oraz innych czynności liturgicznych, zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych ob­rzędów, kapłan używa kapy (ozdobna szata liturgiczna w kształcie peleryny zapinana pod szyją na klamrę).

Szaty liturgiczne powinny być wykonane z materia­łów tradycyjnych, można używać tkanin naturalnych, właściwych danemu krajowi, oraz sztucznych, odpowia­dających jednak powadze liturgii i osoby. Piękno i war­tość każdej szaty liturgicznej zależą od materiału i formy szaty, a nie od nadmiaru dodatkowych ozdób. Stąd do­zwolone są jedynie ozdoby figuralne i symbole wska­zujące na sakralny charakter tych szat, nie zaś takie, które nie przystoją temu charakterowi.

Ważne znaczenie, jeśli chodzi o wymowę szat litur­gicznych, odgrywają kolory tkanin, z których szaty są wy­konane. Różnorodność kolorów szat liturgicznych ma uzewnętrzniać charakter misteriów wiary, a także ideę roz­woju życia chrześcijańskiego w ciągu roku liturgicznego. Kolor szat jest ściśle określony i wynika z tradycji zajmującej poczesne miejsce w życiu Kościoła. Przepisy Koś­cioła powszechnego dopuszczają zasadniczo sześć kolo­rów, które mogą być stosowane w szatach liturgicznych. Są nimi: biały, czerwony, zielony, fioletowy, czarny i różowy. Szat koloru białego używa się w:

-          Oficjach i Mszach Okresu Wielkanocnego i Naro­dzenia Pańskiego;

-          święta i wspomnienia Chrystusa Pana, z wyjątkiem tych, które dotyczą Jego Męki;

-          święta i wspomnienia Najświętszej Maryi Panny;

-          uroczystość świętych Aniołów;

-          uroczystość świętych, którzy nie byli męczennikami;

-          uroczystość św. Jana Chrzciciela (24 czerwca);

-          uroczystość Wszystkich Świętych (1 listopada);

-          święto Nawrócenia św. Pawła (25 stycznia);

-          święto Katedry św. Piotra (22 lutego);

-          święto św. Jana Ewangelisty (27 grudnia).

Szat koloru czerwonego używa się w:

-          Niedzielę Męki Pańskiej;

-          Wielki Piątek;

-          Niedzielę Zesłania Ducha Świętego;

-          Mszach ku czci Męki Pańskiej;

-          główne święta apostołów i ewangelistów

-          dni świętych męczenników.

Szat koloru zielonego używa się w:

-          Oficjach i Mszach okresu zwykłego.

Szat koloru fioletowego używa się w okresie:

-          Adwentu;

-          Wielkiego Postu;

-          można go również stosować w Oficjach i Mszach za
zmarłych.

Szat koloru czarnego używa się w Mszach za zmarłych. Szat koloru różowego można używać w:

-          niedzielę Gaudete (trzecią Adwentu);

-          niedzielę Laetare (czwartą Wielkiego Postu).

W dni szczególnych świąt w parafii, podczas spra­wowania okazałych uroczystości, można stosować do li­turgii wspanialsze szaty, chociażby nie były one w ko­lorze dnia.

Jak z powyższego wynika, nie tylko sam strój, ale i je­go kolor jest określony przepisami kościelnymi. Kościół pragnie przemawiać do swoich odbiorców także poprzez strój liturgiczny duchownych, którego krój i kolorystyka przekazują określone treści o charakterze religijnym i uświadamiają ważne elementy z życia Chrystusa oraz stają się nośnikiem treści przeżywanego aktualnie roku litur­gicznego.