XI. Po co wybieramy chrzestnych? Czy każdy może nim być? Kogo nazywamy świadkiem chrztu?

 

Prawo Kościoła wymaga, aby przyjmujący chrzest, jeśli to możliwe, posiadał chrzestnego. Dla każdego dziecka na­leży wybrać jednego chrzestnego lub chrzestną lub dwoje chrzestnych.

Zadania chrzestnego są w sposób jednoznaczny okreś­lone, ma on dorosłemu towarzyszyć w chrześcijańskim wta­jemniczeniu, a dziecko wraz z rodzicami przedstawić do chrztu oraz pomagać, żeby ochrzczony prowadził życie chrześcijańskie odpowiadające przyjętemu sakramentowi i wypełniał wiernie złączone z nim obowiązki. Można po­wiedzieć, że wymogi stawiane kandydatom na chrzest­nych wynikają z charakteru ich zadań. Jeżeli rzeczywiście mają być osobami odpowiedzialnymi za rozwój i życie wiary swego „chrześniaka”, sami muszą być dojrzałymi i przykładnymi świadkami wiary. Nie może więc dziwić, że Kościół stawia im wysokie wymagania. Wynikają one z troski o odpowiednie wychowanie religijne osoby ochrz­czonej, dokonujące siew sprzyjającej atmosferze dobrego przykładu dawanego przez najbliższych.

Zasadniczo wybór chrzestnych należy do rodziców dziecka, którzy oczywiście swoją decyzję mogą dowolnie konsultować. Zadaniem duszpasterza jest jedynie spraw­dzić, czy przedstawieni kandydaci spełniają warunki określone przez Kościół i jeśli nie ma zastrzeżeń, zatwier­dzić wybór rodziców.

Warunki te zawiera kan. 874 §1 Kodeksu Prawa Kano­nicznego. By móc być dopuszczonym do przyjęcia zadania chrzestnego, należy:

 

- być wyznaczonym przez przyjmującego chrzest (jeśli jest to możliwe), jego rodziców, tego, kto ich zastępu­je, a gdy go nie ma, przez proboszcza lub szafarza chrztu;

 

- posiadać wymagane do tego kwalifikacje oraz inten­cję pełnienia tego zadania;

              

- mieć ukończony szesnasty rok życia, chociaż biskup diecezjalny może określić inny wiek, a nawet pro­boszcz czy szafarz mogą dla słusznej przyczyny dopuścić wyjątek w tym względzie;

              

- być katolikiem, po I Komunii Św., bierzmowanym, prowadzić życie zgodne z wiarą i odpowiadające tej ważnej funkcji;

 

- nie być ojcem lub matką przyjmującego chrzest;

 

- być wolnym od jakichkolwiek kar kościelnych, zgod­nie z prawem wymierzonych czy deklarowanych.

 

W prawie partykularnym polskim stosujemy zalecenia Instrukcji duszpasterskiej Episkopatu o udzielaniu sakra­mentu chrztu świętego dzieciom, mimo że pochodzi ona jeszcze z 1975 roku. W myśl tej Instrukcji chrzestni po­winni:

 

- ukończyć 15 lat;

 

- być katolikami wyznającymi swą wiarę życiem zgodnym z nauką Kościoła - nie wolno więc dopusz­czać do pełnienia tej funkcji np. osób żyjących w związku niesakramentalnym czy młodzieży, która nie uczęszcza na katechizację. Wspomniana Instrukcja określa także pewne wyma­gania, jakie stawia Kościół duszpasterzom w relacji do po­tencjalnych chrzestnych. A mianowicie:

 

- powinni doradzać rodzicom, by szukali chrzestnych wśród bliższej rodziny i sąsiadów;

przeciwstawiać się zwyczajom zapraszania do podję­cia obowiązków rodziców chrzestnych przez ludzi przygodnych, dobrze sytuowanych, którzy prawdo­podobnie nie będą interesowali się wychowaniem religijnym dziecka;

 

- żądać, jeśli ich nie znają odpowiedniego świadectwa kwalifikacyjnego z parafii, w której kandydaci na ro­dziców chrzestnych mieszkają.

 

Do przyjęcia obowiązków chrzestnego może być po­wołany także wierny Kościoła prawosławnego, jeżeli:

 

- życzą sobie tego rodzice dziecka dla uzasadnionych powodów;

 

- jest zapewnione wychowanie dziecka w wierze ka­tolickiej;

 

- pierwszym chrzestnym jest katolik;

 

- kandydat został ochrzczony w Kościele prawosław­nym, którego wiarę wyznaje;

ukończył 15 lat.

 

Jeśli chodzi o chrześcijan innych wspólnot odłączonych, wyznających wiarę wspólnoty, w której zostali ochrzczeni, mogą oni być dopuszczeni do udziału w liturgii jako świad­kowie chrztu, a nie jako chrzestni. Warunki powołania na świadka chrztu są takie, jak przy dopuszczeniu chrzestnych z Kościoła prawosławnego. Świadek podpisuje akt chrztu wraz z rodzicami i chrzestnym.

Zadania świadka chrztu są inne niż chrzestnego. O ile chrzestny ma być gwarantem chrześcijańskiego wycho­wania osoby ochrzczonej, o tyle świadek chrztu może jedynie, w razie potrzeby, zaświadczyć, że chrzest rzeczy­wiście się odbył.

Przy takim rozumieniu zadania świadków chrztu wy­daje się możliwe, by w sytuacjach wyjątkowych były po­woływane do tej funkcji osoby, które np. żyją w związkach niesakramentalnych, zerwały w jakikolwiek sposób swoją więź z Kościołem, mimo że były ochrzczone, a nawet osoby nieochrzczone deklarujące się jako ateiści. Wydaje się to do przyjęcia, ponieważ świadek chrztu jest jedynie osobą która może potwierdzić fakt udzielenia chrztu, a więc nie kimś, kogo brak miałby wpływ na ważność czy godziwość udzielanego sakramentu.

---